Problem Çözme Sürecindeki Farklı Yaklaşımlar

Problem çözme tek boyutlu bir eylem olmadığından dolayı, problem çözme ile ilgili olarak pek çok farklı yaklaşımlar yapılmıştır. Bu yaklaşımların her biri doğru birer yaklaşım olmakla beraber, karşılaşılan problem ile ilgili hepsinin uygulanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Yapılan bu yaklaşımlar bir birine çok benzer yaklaşımlar olduğundan dolayı, genel bir yaklaşım tarzı belirlenerek problem çözme sürecine başlanabilir. 

Önemli bir diğer nokta ise, problem çözme ile ilgili yapılan bu farklı yaklaşımların tümünü uygulanma zorunluluğu olmadığı gibi, her bir yaklaşımda bulunan maddelerin tümünün uygulanma zorunluluğu da bulunmamaktadır. Bunun en büyük nedeni ise, problem türlerinin aynı olmadığından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle de problem çözme sürecinde uygulanacak olan temel adımlar ile birlikte, hangi adımların atlanması gerektiği veya eklenmesi gerektiğini problemin türü, kapsamı ve önemi gibi etkenler belirleyebilmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere, problem çözme sürecinde temel yaklaşımların yanı sıra, problem çözücünün problemin türüne göre de süreci özelleştirebilmektedir. Problem çözme sürecinde yer alan bazı yaklaşımlar ise aşağıdaki gibidir.

• John Dewey'nin Yaptığı Yaklaşım

1. Güçlük Yaratan Bir Durumla Karşı Karşıya Kalmak
2. Bu Durumda Problemin Keşfedilmesi ve Tanımlanması
3. Olası Çözümlerin ve Değerlendirme Kriterlerinin Belirlenmesi
4. Değerlendirme Kriterlerinin Sınanması ve Olası Sonuçlarının Değerlendirilmesi
5. Uygulama Sonucuna Göre Değerlendirme Kriterlerinin Askıya Alınması, Değiştirilmesi veya Geliştirilmesi

• Stevens'ın Yaptığı Yaklaşım

1. Problemin Anlaşılması
2. Gerekli Bilgilerin Toplanması
3. Problemin Köküne İnilmesi
4. Çözüm Yollarının Ortaya Konulması
5. En Çözüm Yolunun Seçilmesi
6. Problemin Çözülmesi

• D'Zurilla ve Goldfried'ın Yaptığı Yaklaşım Yaklaşım

1. Genel Yaklaşım
2. Problemin Tanımı
3. Seçeneklerin Yaratılması
4. Karar Verme
5. Değerlendirme

• NewComb, Mccracken ve Warmbold'un Yaptığı Yaklaşım

1. Problemin Belirlenmesi
2. Problemi Tanımlama - Sınıflandırma
3. Problem İle İlgili Veri Toplama
4. Hipotez Kurma
5. Hipotezleri Test Etme
6. Sonuca Ulaşma ve Değerlendirme Yapma

• Herbert Simon'nın Yaptığı Yaklaşım

1. Problemi Tanımlama
2. Problem ile İlgili Verilerin Toplanması
3. Probleme Uygun Olan Çözüm Yollarının Belirlenmesi
4. Olası Çözüm Yollarının Probleme Uygulanması
5. Problem için En Uygun Olası Çözümün Seçilmesi
6. Tüm Problem Çevresinin Analizi

• Kneeland'in Yaptığı Yaklaşım

1. Problemin Farkına Varılması
2. Gerekli Bilgilerin Toplanması
3. Problemin Temeline İnme
4. Çözüm Yollarının Araştırılması ve Bulunması
5. En Uygun Çözüm Yolunun Tespiti ve Problemin Çözümü

• Gallagher ve Stepien'ın Yaptığı Yaklaşım

1. Problem Hakkında (İlginç, Önemli ve İşlenebilir) Düşünme
2. Problemin Ne Olduğunun Tam Olarak Öğrenilmesi
3. Problem Çözümüne Katkısı Olabilecek (Deney, Gözlem ve Hesaplamaları) Uygulamak
4. Problemin Daha İyi Anlaşılmasını Sağlayacak Gerçek Sonuçlarının Olup Olmadığının Belirlenmesi
5. Sonuçların Bildirilmesi, Konuşulması ve Yayınlanması

• Morales Man ve Kaitell'ın Yaptığı Yaklaşım

1. Problemi Anlama
2. Problem Hakkında Bilgiler Edinme
3. Problemi Çözmek İçin Bilgilerin Sentez Edilmesi ve Uygulanması
4. Öğrenilenlerin Aktarılması

• George Pólya'nın Yaptığı Yaklaşım

1. Problemi Anlama
2. Bir Çözüm Planı Yapma
3. Plan Uygulama
4. Geriye Bakma, Çözümü Gözden Geçirme

• Bingham'ın Yaptığı Yaklaşım

1. Problemin Tanımak
2. Problemi Açıklamak
3. Problem ile İlgili Bilgilerin Toplanması
4. Problemin Özüne Uygun Verilerin Belirlenmesi ve Seçilmesi
5. Toplanmış Verilerin ve Problem İle İlgili Bilgilerin Işığı Altında Çeşitli Olası Çözüm Yollarını Saptamak
6. Çözüm Yollarının Değerlendirilmesi ve En uygun Çözümün Seçilmesi
7. Kararlaştırılan Çözüm Yolunu Uygulamak
8. Kullanılan Problem Çözme Yöntemini Değerlendirmek

Yukarıda yer alan bu yaklaşımlar, en sık karşılaşılan ve kullanılan yaklaşımlardır. Bu yaklaşımlar haricinde, problem çözme sürecine yönelik pek çok farklı yaklaşım bulunmaktadır. Burada önemli olan unsur, problemi çözmeye yönelik izlenecek olan adımlarda da, farklılıklar görülebilmektedir. Bu nedenle problem çözme sürecinde herhangi bir yaklaşım benimsenebileceği gibi, problem çözmedeki temel adımlar baz alınarak, süreci problemin kapsamı, önemi ve acili yetine göre özelleştirilebilir.

Rutin olmayan problemler yani, gerçek hayat problemlerinde, tek bir yaklaşımın benimsenmesi ya da problem çözme sürecindeki adımların özelleştirilmiş olması dahi, problemin etkin olarak çözülebilmesi için yetersiz kalabilmektedir. Bu gibi durumlar problemin çözümüne yönelik farklı perspektiflerden bakılabilmesi gerekmektedir. Farklı bir perspektiften kasıt, problemin tanımlanmasından, analiz edilip değerlendirilmesine kadar olan süreçte, farklı bir bakış açısı ile probleme yaklaşılıp yaklaşılamayacağı belirlenmesi, problemin etkin bir çözüm elde edilmesi için önem arz etmektedir.

Problem çözme sürecinde, yukarıda da görüldüğü gibi pek çok farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bu yaklaşımlar, problem çözücünün, problemi çözme girişiminde hangi tür yaklaşımı baz alacağını karar vermesi bazen zorlaştırabilmektedir. Bu nedenle de problem çözme sürecinde yer alan yaklaşımlar göz önünde bulundurularak, problemin çözümüne yönelik özelleştirilmiş bir problem çözme süreci belirlenmiştir. Bu süreç aşağıdaki linkte yer almaktadır. 

Tavsiye: Problem Çözme Süreci

Referanslar:

• ÜNSAL, Yasin ve ERGİN, İsmet. Fen Eğitiminde Problem Çözme Sürecinde Kullanılan Problem Çözme Stratejileri ve Örnek Bir Uygulama.