Karar verme sürecinin önemli etkenlerinde olan sonuçların etkisi, doğru verilmiş bir kararın başarısız bir karar olmasını sağlayacak kadar önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle bir karar verici, karar verme sürecinde izlenen adımların neticesinde verilen bir kararın ardından ortaya çıkacak olan sonuçların muhakkak analiz edilmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere karar verme sürecinin alınan kararla bitmediğini ve sürecin devam ettiğinin fakından olunması gerekmektedir. Bu durum farkında olunmadığı taktirde alınan kararın başarılı olma olasılığı düşeceği gibi olumsuz sonuçlar doğurma olasılığı da yüksek olabilmektedir. Bundan dolayı da bir karar verici, vereceği kararın doğuracağı sonuçlarının, kurum, çevre, konu, çalışanlar vb. etkenler için değerlendirme yapması büyük önem arz etmektedir.
Sonuçların Etkisi
Karar verme sürecine etki eden faktörlerden bir diğeri de sonuçlardır. Buna bağlı olarak da sonuçların neden olacağı olaylardır. Karar vermek durumunda kalındığında, karar süreci boyunca belli aşamalardan geçerek nihai bir sonuç elde edilmektedir. Bu da her kararın muhakkak ki bir sonucunun olduğunu gösterir. Bu nedenle karar vericiler tarafından sonuçlar genellikle bilinemeye bilinmektedir. Böyle bir durumda karar vericiler olumsuz sonuçlarla karşı karşıya kalmak istemediklerinden dolayı güven payına sahip olmak istemektedirler.
Yönetici konumuna gelmiş bireylerin, kararın sonuçları ile ilgili olumsuzlukları minimize etmek için matematiğin belli konularında önemli derecede yararlanmaktadırlar. Buna dayanarak ta olumsuz sonuçlarla karşılaşma olasılığını azaltmak buna bağlı olarak da güven payını artırma ile ilgili olarak sürekli teorik ve pratik bilgileri birlikte değerlendirme çabası göstermeleri gerekmektedir.
Karar verme sürecinde, sonuçların stratejik hedef ve amaçlara uygun olup olmaması, karar vericinin, örgütün misyon ve vizyonu ile tutarlı, örgütü doğru yönde hareket ettiren ve örgütün tamamına hizmet eden bir karar olmasına bağlıdır. Keza karar verici, bu noktada bir birey olarak elde edilen karar sonucunun kendisinde yaratığı etkiyi değerlendirdiği gibi kararın kişisel hedefleri ile doğru orantılı olup olmadığını sorgulayabilmektedir.
Karar verme sürecinde, sonuçlarda meydana gelebilecek olumsuzlukların düzeltme maliyetleri oldukça yüksek miktarda olabilmektedir. Bu nedenle karar vericilerin düzeltme maliyetlerini minimize etmek adına belli periyotlarda tahminleme ve değerlendirme yapmaları gerekmektedir. Bu tahmin ve değerlendirmeler de olanaklar çerçevesinde geniş kapsamlı ve sürekli olarak yapılması gerekir. Sağlıklı bir karar için tahminler ve değerlendirmelerin sonuçlarına bakılarak karar verilmesi gerekir.
Örgüt çapından kararların sonuçları sadece örgütü etkilemekle kalmaz bazı durumlar ekonomik ve politik durumu da etkileyebilmektedir. Bu duruma karar verici açısında bakıldığında ise yalnız karar vericinin bağlı olduğu kurum değil, kurumda çalışan diğer bireyleri etkilediği gibi kurumun içinde bulunduğu kesimi de etkileyebilmektedir. Tüm bunlara bağlı olarak, yönetici ve çalışan tarafından alına kararların niteliklerinin yanı sıra kararın sonuçları da kurumun başarısını veya başarısızlığını belirleyen en önemli olgulardır.
 |
| Görsel Kaynağı: Stocksnap |
Karar vermenin önemli kurallarından biri, karar durumu ne derecede bilindiğine bağlı olarak, neticeleri o denli değerlendirilebilir olmaktadır. Bu durumla ilgili olarak bazen üçüncü tekil şahısların tecrübeleri ipucu verebilmektedir. Bu nedenle de tercih en önemli unsurdur. Bunlara dayanarak şöyle bir çıkarım yapılabilir. Bir durum ne kadar yeni ise o durumun neticelerini tahmin etme olasılığı o denli düşüktür. Bu gibi durumları her zaman göz önünde bulundurarak, muhtemel ve mümkün olan neticelerin önceden düşünülmesi gerekir. Bu sebeple de ihtimallerin sayısı ne kadar fazlaysa o kadar iyi olacaktır. kararları gözden geçirme aşamasında, geçmiş dönemdeki sonuçlara bakılarak, tekrar aynı kararın alınıp alınamayacağı kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu durumun sonucunda eğer olumsuz bir durum söz konusu ise kararı tekrar değerlendirerek olumsuz ve yanlış unsurların değiştirilmesi gerekir.
Nihai kararın uygulanmasının ardından karar verici veya yönetici alınan kararın ne denli başarılı bir karar olduğunu belirlemek amacı ile durum değerlendirmesi yapmalıdır. Değerlendirme aşamasında, alınana kararın sorunu nasıl çözdüğünü tespit etmek için nesnel olarak ölçülmeye çalışılmalıdır. Karar vericinin nesnel olarak ölçümleme ile ilgili bir bilgisi yok ise bu ölçümleme yöntemlerini öğrenerek şahsı adına faydalı tecrübe kazanmış olacaktır. Eğer bu değerlendirme yapılmaz ise alınan karar, sorunun yalnızca o an için bir getiresinin dışında her hangi bir önemi yoktur.
Karar verme sürecinde, kararın sonuçları ile ilgili olarak önemli diğer bir unsur ise kararın ardışık olup olmamasındır. Çoğu zaman alınan bir karar diğer kararları izlemektedir. Bu nedenle kararın alındığı tarihten itibaren, kararların gelecekte oluşturacakları seçenekleri ve buna bağlı olarak seçeneklerin tercih derecesini etkileyebilmektedir. Sonuç olarak bir karar verici, daha önceden alınmış kararların ışından hareket etme zorunluluğu vardır.
Kurumlar, aldıkların kararın doğru olup olmadığını veya bu kararın sonuçlarının ne denli iyi olduğunu almak için çevresinden geri beslemeler beklemektedir. Yani, alınan kararın çevre ile bir etkileşim içerisindedir. Karar vericiler, kişilik, kişiler arasındaki etkileşim ve örgütün yapısından doğan değişikliklere bağlı olarak, çevrede kendileri ile ilgili olarak gördükleri öğeleri ayıklamaktadırlar. Bu göre de çevre, alınan kararı onlara geri besleme olarak onlara verdiğinden dolayı karar vericinin davranışlarını etkileyebilmektedir.
kara verme sürecinde, karar verici değerlendirmeli ve tercih esnasında belirlenmiş olan her bir seçeneğin sonuçlarını oraya koymalı ve açıkça tanımlaması gerekmektedir. Karar vericinin yapmış olduğu tanımlamalar ne kadar açık ve net olursa o denli etkili bir karar olma olasılığı yüksek olacaktır.
Sonuç
Alınan kararların başarılı olabilmesi için alınacak olan kararlara etki edebilecek tüm unsurların göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu da karar ve karar verme kavramına hakim olunması anlamını taşımaktadır. Başarılı kararlar almak isteyen kişi veya kişilerin uzman oldukları alanların doğru ve etki bir karar için yetersiz olduğu ve kararların tek boyutlu olmadığının bilinmesi gerekmektedir.
Bu nedenle de karar durumu ile karşı karşıya kalmış bir kişinin, doğru bir karar için ne tür yetkinlik ve uzmanlıkların gerektiğinin ortaya konulması büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda kişisel kararlar haricinde, alınacak olan tüm kararların bir ekip olarak alınması gerektiği gibi karar durumunun türüne göre de farklı uzmanlıklara sahip bireylerin bir arada uyum içerisinde çalışabilmeleri için uygun ortamın oluşturulması da karar vericinin sahip olması gereken özellikler arasındadır. Bu da bir karar vericinin yönetsel becerilere sahip olması gerektiğinin önem bir göstergesidir.
Etkili ve başarılı bir karar alınabilmesinin anahtarı, karar konusunun doğru tanımlanması ve istenilen amacı hizmet edebilmesi için karar verme sürecine doğrudan veya dolaylı olarak etki edebilecek faktörlerin tümü titizlikle göz önünde bulundurularak analiz edilmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu süreç, etkin bir biçimde yönetildiği takdirde alınan kararın sonuçları, kararın uygulayıcılarından ve etki ettiği kişiler tarafından geri beslemeler alınarak verilen kararın optimum bir karar olup olmadığının anlaşılması için büyük önem arz etmektedir.
Referanslar:
- SAĞIR, Cenkan. Karar Verme Sürecini Etkileyen Faktörler ve Karar Verme Sürecinde Etiğin Önemi: Uygulama Bir Araştırma. [-] Edirne : -, 2006.
- Çil, Prof. Dr. İbrahim. karar Teorisi ve Analizi. -, -, -
Yorum Gönder